Federacja Rosyjska stosuje złożone techniki dezinformacyjne, aby wpływać na opinię publiczną, szczególnie w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (MENA). Jednym z przykładów takiej dezinformacji jest manipulacja zdjęciami Żydów zmierzających do Humania na Ukrainie, gdzie odbywają się coroczne obchody Rosz ha-Szana (żydowskiego Nowego Roku). Zdjęcia, które przedstawiają pielgrzymkę chasydów, zostały użyte przez prorosyjskie ośrodki propagandy, aby stworzyć narrację o rzekomej „masowej imigracji Żydów przez Polskę na Ukrainę” oraz budowie „nowej Ukrainy” jako „żydowskiego państwa” pod protekcją prezydenta Wołodymyra Zełenskiego.
Kremlowska Hipokryzja: „Nazistowska” Ukraina i „Żydowska Kolonizacja”
Wykorzystanie antysemityzmu jako narzędzia propagandy przez Rosję ma długą historię, co szczegółowo opisywaliśmy w artykule „Antysemityzm w Rosji” i co potwierdza tegoroczny raport Departamentu Stanu USA. Z jednej strony Kreml i prorosyjskie media konsekwentnie przedstawiają Ukrainę jako państwo rzekomo opanowane przez nazistów, antysemitów i rusofobów, nawiązując do silnie nacechowanej emocjonalnie retoryki o „denazyfikacji” Ukrainy jako celu rosyjskiej inwazji. W tej narracji Zełenski – będący pochodzenia żydowskiego – jest hipokrytycznie przedstawiany jako lider wspierający antysemickie ugrupowania. Z drugiej strony, rosyjska propaganda stosuje całkowicie odmienną taktykę, przedstawiając Zełenskiego jako Żyda, który rzekomo otwiera Ukrainę dla masowej imigracji Żydów, sugerując, że mają oni „kolonizować” kraj w celu stworzenia nowego żydowskiego państwa.
Ta wersja dezinformacji znajduje szczególne zastosowanie w krajach arabskich, gdzie antysemityzm bywa zakorzeniony w niektórych segmentach społeczeństwa. Kanały prorosyjskie oraz media społecznościowe, często z fałszywymi kontami lub botami, rozpowszechniają obrazy pielgrzymów z Humania jako „dowód” na tę fałszywą narrację.
Cel dezinformacji
Tego rodzaju podwójna strategia dezinformacyjna ma na celu:
Zaostrzenie nastrojów antysemickich i antyukraińskich – Wzbudzenie podejrzliwości wobec Ukrainy w krajach MENA, co ma zniechęcić te kraje do dyplomatycznego i materialnego wsparcia Ukrainy i rzutować negatywnie na państwa wspierające wysiłek obronny Ukrainy jak np Polskę.
Oszczerstwo wobec opozycji – Rosyjska propaganda nie tylko manipuluje opinią publiczną za granicą, ale także dąży do uciszania wewnętrznej opozycji. Izraelski think tank związany z Uniwersytetem Bar-Ilana Centrum Studiów Strategicznych Begin-Sadat w analizie zatytułowanej „The Russian-Speaking Jewish Diaspora and the War in Ukraine” wskazuje, że w Rosji, Ukrainie i Białorusi, które są zbiorowym domem około 90% Żydów zamieszkujących kraje dawnego ZSRS, władze tych trzech państw domagały się jednoznacznego poparcia dla swojej polityki w obliczu wojny na Ukrainie. To poparcie oczekiwane było nie tylko od Żydów jako indywidualnych obywateli, ale także od organizacji żydowskich w tych krajach.
Reakcje Żydów na te oczekiwania były różne. O ile Żydzi ukraińscy, zarówno na poziomie osobistym, jak i organizacyjnym, są niemal jednomyślni w swoim poparciu dla przywództwa swojego kraju w wysiłkach wojennych i humanitarnych, o tyle – co wskazują autorzy raportu, nie wszyscy Żydzi w Rosji i Białorusi mają odwagę sprzeciwiać się oficjalnej narracji. Można zatem wnioskować, że opisane w obu cytowanych analizach działania propagandowe Kremla, takie jak szerzenie antysemickich stereotypów i teorii spiskowych, mogą tworzyć atmosferę strachu i niepewności wśród rosyjskich Żydów, co może być postrzegane jako forma zastraszania.
Dodatkowo, nasilenie represji wobec opozycji i społeczeństwa obywatelskiego w Rosji po inwazji na Ukrainę, o których wspomina analiza BESA Center, może również wpływać na poczucie bezpieczeństwa rosyjskich Żydów, nawet jeśli nie są oni bezpośrednio celem tych działań.
Wzmacnianie teorii spiskowych – Rosja wykorzystuje istniejące teorie spiskowe o żydowskiej
„kontroli świata” i dostosowuje je do bieżących wydarzeń, by wzmacniać swoje przesłanie. Podobne narracje były stosowane już w czasach carskich i sowieckich, jak „Protokoły Mędrców Syjonu” – sfałszowany dokument, który posłużył do uzasadniania antysemityzmu i strachu przed żydowskim „spiskiem”.
Wpływ na Społeczności MENA
Przekazy prorosyjskie w regionie MENA są celowo manipulowane, aby wykorzystać istniejące animozje i uprzedzenia. W krajach arabskich dezinformacja o „żydowskiej kolonizacji Ukrainy” może trafić na podatny grunt i wzmocnić antyzachodnie oraz antyizraelskie nastroje. Taka dezinformacja służy rozbudzeniu emocji i podziałów, które Rosja może wykorzystać do osłabienia solidarności międzynarodowej z Ukrainą.
Podsumowanie
Kremlowska propaganda wokół rzekomej „żydowskiej kolonizacji Ukrainy” to przykład zaawansowanej strategii dezinformacyjnej, która wykorzystuje antysemityzm, kłamstwa i manipulacje do osiągania celów politycznych. Jest to działanie, które w równym stopniu ma na celu podważenie wiarygodności Ukrainy i Zełenskiego, jak i uciszenie wewnętrznej opozycji wobec wojny.
Kreml, stosując podwójne standardy i manipulacje historycznymi uprzedzeniami, stara się wywołać
zamęt i destabilizację na arenie międzynarodowej, by odwrócić uwagę od własnych agresywnych
działań.
Opracował: Wojciech Pokora
Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2024-2025 – wymiar europejski i przeciwdziałanie dezinformacji”.
Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
