Rosyjska propaganda w ostatnich tygodniach nasiliła działania mające na celu destabilizację relacji między NATO, Polską, Ukrainą i krajami sąsiadującymi. Przykłady dwóch najnowszych narracji, tj. rzekomego planu interwencji NATO na Białorusi z terytorium Polski, Litwy i Ukrainy oraz narracji o „obronie Ukrainy” przez Rosję i Białoruś przed agresją ze strony Polski, stanowią część szerokiej strategii dezinformacyjnej. Tego typu przekazy są szeroko rozpowszechniane zarówno w Europie, jak i w regionie MENA, gdzie Rosja od lat skutecznie manipuluje opinią publiczną, budując swój wizerunek jako przeciwwagi wobec Zachodu.
Narracja 1: NATO „atakujące Białoruś”
Narracja o rzekomej planowanej interwencji NATO w południowo-zachodniej Białorusi została rozpowszechniona przez rosyjskie media państwowe, takie jak RIA Novosti. Według tych doniesień, Polska, Litwa i Ukraina, wspierane przez siły NATO, mają przeprowadzić operację wojskową wymierzoną w Białoruś. Fałszywe informacje zawierają kluczowe elementy typowej rosyjskiej propagandy:
1) Przedstawianie NATO jako agresora destabilizującego Europę Wschodnią.
2) Tworzenie obrazu Polski i Litwy jako krajów imperialistycznych, które wykorzystują Ukrainę do realizacji własnych planów ekspansji.
3) Mobilizacja opinii publicznej wokół idei „oblężonej Rosji i jej sojuszników”, którzy rzekomo muszą bronić swojej suwerenności.
Tego rodzaju narracja ma na celu wzbudzenie strachu w regionie oraz osłabienie międzynarodowego zaufania do NATO. Szczególnym celem jest zdyskredytowanie Polski, która odgrywa kluczową rolę we wspieraniu Ukrainy oraz wzmacnianiu wschodniej flanki Sojuszu.
Narracja 2: Rosja i Białoruś „bronią Ukrainy przed Polską”
Równolegle z powyższą dezinformacją Rosja promuje sprzeczną narrację, według której to Polska jest agresorem wobec Ukrainy, a Rosja wraz z Białorusią występują w roli obrońców ukraińskiej suwerenności. Jak wskazano w artykule na portalu Disinfo Digest („Dezinformacja: Białoruś i Rosja bronią Ukrainy przed ‘agresywną’ Polską”), ta narracja ma na celu:
1) Wywołanie napięć między Polską a Ukrainą, które od czasu rosyjskiej agresji na Ukrainę pozostają kluczowymi sojusznikami.
2) Osłabienie wsparcia Polski dla Ukrainy poprzez budowanie wewnętrznych podziałów oraz propagowanie fałszywych informacji o „polskich imperialistycznych planach”.
Rosja świadomie manipuluje przekazami, aby wywołać sprzeczności i chaos wśród sojuszników, jednocześnie budując wizerunek siebie jako państwa broniącego sprawiedliwości i stabilności.
Powiązania między narracjami: Strategia dezinformacyjna Rosji
Obie narracje — rzekomej agresji NATO na Białoruś oraz „obrony Ukrainy przed Polską” — stanowią elementy spójnej kampanii dezinformacyjnej, której celem jest osiągnięcie kilku kluczowych celów:
1) Podważanie jedności NATO i relacji sojuszniczych
Poprzez równoległe rozpowszechnianie sprzecznych narracji Rosja próbuje osłabić współpracę między sojusznikami NATO, szczególnie na wschodniej flance. Zarówno Polska, jak i Ukraina są kluczowymi celami, ponieważ ich relacje mają fundamentalne znaczenie dla wspierania ukraińskiej obrony przed rosyjską agresją.
2. Wzmacnianie antynatowskich nastrojów w regionie MENA
Zarówno w Europie, jak i w regionie MENA Rosja przedstawia NATO jako agresywne i imperialistyczne, co rezonuje z antyzachodnimi nastrojami, szczególnie w krajach o kolonialnej przeszłości. Propaganda ta buduje wizerunek Rosji jako alternatywnej potęgi światowej, która stawia opór „neokolonializmowi” Zachodu.
3. Budowanie chaosu informacyjnego
Przemyślane stosowanie sprzecznych przekazów ma na celu dezorientację odbiorców. Z jednej strony NATO jest przedstawiane jako agresor wobec Białorusi, a z drugiej Polska jako agresor wobec Ukrainy. Taka narracja podważa zaufanie do instytucji międzynarodowych oraz utrudnia odbiorcom ocenę rzeczywistego stanu rzeczy.
4. Kreowanie wizerunku Rosji jako stabilizatora i obrońcy
Zarówno w przypadku rzekomej obrony Ukrainy, jak i odpierania NATO na Białorusi Rosja i Białoruś są przedstawiane jako „siły dobra”, które stają w obronie słabszych państw przed imperialistycznymi zapędami Zachodu.
Cel dezinformacji: Osłabienie relacji międzynarodowych i mobilizacja poparcia dla Rosji
Długofalowym celem rosyjskiej propagandy jest osłabienie relacji między NATO, Polską i Ukrainą, a także destabilizacja opinii publicznej w regionach takich jak MENA. Działania te mają na celu:
Zmniejszenie wsparcia dla Ukrainy poprzez szerzenie narracji o „imperialistycznych planach” Polski.
Osłabienie pozycji NATO jako gwaranta bezpieczeństwa w Europie Wschodniej.
Wzmocnienie pozycji Rosji na arenie międzynarodowej jako alternatywnej siły gwarantującej porządek i stabilność.
Wnioski i rekomendacje
Rosyjska propaganda, oparta na sprzecznych narracjach o NATO i Polsce, stanowi element szerszej strategii informacyjnej, mającej na celu destabilizację relacji międzynarodowych i wzmacnianie pozycji Rosji. W obliczu takich działań konieczne jest:
1. Zwiększenie świadomości społecznej w Europie i regionie MENA na temat mechanizmów dezinformacyjnych stosowanych przez Rosję.
2. Wzmacnianie spójności NATO poprzez aktywne przeciwdziałanie dezinformacji i budowanie wspólnego przekazu opierającego się na faktach.
3. Promowanie transparentnej komunikacji między Polską, Ukrainą i ich międzynarodowymi partnerami, aby przeciwdziałać próbom osłabienia relacji sojuszniczych.Dezinformacja pozostaje jednym z najważniejszych narzędzi rosyjskiej polityki zagranicznej, a jej skuteczność wymaga zdecydowanej i skoordynowanej odpowiedzi ze strony krajów demokratycznych.
Wzajemne wsparcie, wspólne strategie i uświadamianie społeczeństw to kluczowe elementy przeciwdziałania rosyjskim manipulacjom informacyjnym.
Opracował: Wojciech Pokora
Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2024-2025 – wymiar europejski i przeciwdziałanie dezinformacji”.
Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
